داستان سهمیه های کنکور چیست؟

در این مقاله قرار هست که به داستان سهمیه پرداخته بشود! اصلا سهمیه چیه و چطور عمل می کنه؟ درسته که می گن 4 تا صفر از رتبه مون می ندازه؟ بابا ما که شانس نداریم همه رتبه ها مال سهمیه ای هاست! کل دانشگاه های تهران پر از بچه های سهمیه ای! آقا ما سهمیه داریم چه اثری رو رتبه مون دار؟ یکی از مهم ترین مباحث در فرآیند انتخاب رشته شناخت سهمیه هاست که به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

تغییرات جدید کنکور

در مجله آکو امروز داستان سهمیه رو از صفر تا صد باز می کنیم و به سعی می کنیم! به تمام سوالات شما پاسخ داده بشه! با توجه به تغییرات جدید در سیستم ثبت نام کنکور سراسری داوطلبین کنکور تنها در یک آزمون برای ورود به دانشگاه ها شرکت نمی کنند. اگر بخواهییم درست تر بگیم،  این داوطلبین با شرکت در آزمون سراسری در واقع داوطلب پذیرش در رشته های با آزمون در دوره های روزانه، شبانه، نیمه حضوری، مجازی، پردیس خودگردان دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی و غیر دولتی و همچنین رشته های تحصیلی با آزمون دانشگاه آزاد هستند.

تاریخچه سهمیه

آغاز کنکور مربوط به سال 1348 می باشد و در ابتدا در آن فقط سهمیه بومی وجود داشت. یعنی تنها داوطلبینی که در مناطق محروم زندگی می کردند. دارای سهمیه آن هم فقط در برخی رشته ها داشتند. سهمیه بندی های امروزی کنکور به تناسب زمان و تغییرات شرایط سیاسی و اجتماعی ایجاد شدند. سهمیه ی مناطق 1 و 2 و 3 و 4 با تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی و بازنگری جامع بر شرایط پذیرش دانشجو ایجاد شدند. در زمان جنگ تحمیلی و بعد از آن هم سهمیه های خاص مانند خانواده شهدا و جانبازان در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.

این سهمیه ها در چند سال اخیر قرار است که ساماندهی شوند. اما کماکان بر سرجای خود باقی هستند.

سهیمه مناطق کنکور سراسری (به روز تا کنکور 1403)

شرکت کنندگان کنکور سراسری با توجه به ملاک های مشخص شده جزو مناطق 1 و 2 و 3 می باشند. متقاضیان سهمیه مناطق باید با توجه به اطلاعات مور دنیاز در 26 فرم ثبت نام کنکور سراسری علامتگذاری شود.

شركت كنندگان متقاضي سهميه مناطق در آزمون سراسري سال جاري با توجه به ملاكهاي زير جزو يكي از سهميه هاي مناطق 1، 2 و 3 محسوب گرديده و در كارنامه نتيجه اوليه آنان لحاظ گرديده است.

1. براي متقاضيان نظام آموزشي جديد 3-3-6، بخش محل اخذ مدرك تحصيلي سه سال آخر دبيرستان(پايه دهم تا دوازدهم)
2. براي متقاضيان نظام ترمي واحدي و سالي واحدي آموزش متوسطه، بخش محل اخذ مدرك تحصيلي دوره پيش دانشگاهي و دو سال آخر دبيرستان.
3. براي متقاضيان نظام قديم آموزش متوسطه، بخش محل اخذ مدرك تحصيلي سه سال آخر دبيرستان يا هنرستان.
4. در صورتي که بخش محل اخذ مدرک تحصيلي متقاضيان سهميه مناطق متفاوت باشد، سهميه متقاضي بخش محل اخذ مدرک تحصيلي منطقة مرفه تر (حتي يک سال از سه سال) تعيين مي شود. بر اساس مصوبه جلسه پانزدهم شوراي سنجش و پذيرش دانشجو مورخ 1397/10/08
5. فارغ التحصيلان دوره هاي كارداني (فوق ديپلم) پيوسته آموزشكده هاي فني و حرفه اي، بر اساس بخش محل اخذ مدرك تحصيلي سه سال آخر دوره دبيرستان و يا هنرستان )سال اول، دوم و سوم دبيرستان و يا هنرستان( جزو يكي از سهمي ههاي مناطق 1، 2 و يا 3 محسوب مي شوند).
6. متقاضياني كه حداقل دو سال از سه سال آخر تحصيل در دوره متوسطه و يا سال آخر دوره متوسطه خود را در خارج از كشور گذرانده اند، جزو سهميه منطقه 3 محسوب مي شوند.) بر اساس مصوبه جلسه يازدهم شوراي سنجش و پذيرش دانشجو مورخ 22 / 12 / 1396
7. كليه متقاضيان معلول )بينايي، شنوايي، جسمي حرکتي، آسيب گفتار و زبان، تکاملي رشد اتيسم و اعصاب و روان جزو سهميه منطقه 3 محسوب مي شوند.

در صورتی که بخش محل اخذ دیپلم متفاوت باشد. سهمیه داوطلب بر اساس بخش محل اخذ مدرک تحصیلی مرفه تر حتی اگر یک سال باشد نیز تعیین می شود. پس داوطلبینی که حتی دو سال از سه سال تحصیل خود را در مناطق محروم بوده اند و یک سال در منطقه ای با امکانات بالاتر تحصیل کرده اند. منطقه ی آن ها بر مبنای آن یک سال تعیین می گردد.

شرایط خاص سهمیه مناطق

• سهمیه داوطلبان خارج از کشور: متقاضیانی که حداقل 2 سال از 3 سال تحصیلی دوره ی دبیرستان و یا سال آخر دوره ی متوطسه خود را در خارج از کشور گذراتده اتد. جزو سهمیه منطقه 3 محسوب می شوند.
• سهمیه داوطلبین معلول: تمامی افراد معلول بینایی، شنوایی، جسمی حرکتی، آسیب گفتار و زبان، تکامل رشد(اتیسم) اعصاب و روان و … جزوه سهمیه منطقه 3 محسوب می شوند.

چنانچه متقاضی، بخش‌های محل اخذ مدرک تحصیلی خود را اشتباه درج کند به طوری که سهمیه منطقه وی تغییر کند، قبولی او لغو خواهد شد و از این رو متقاضیان باید در درج صحیح کد بخش‌های محل اخذ مدارک تحصیلی دقت کنند.

سهمیه ایثارگری، رزمندگان و خانواده های شهدا

تمامی داوطلبینی که متقاضی سهمیه رزمندگان، ایثارگری و خانواده شهدا هستند، می توانند شرایط خود را از میان بندهای زیر انتخاب کنند.

 سهمیه خانواده شهدا

خانواده معظم شهدا (پدر، مادر، خواهر و برادر شهید) برای استفاده از سهمیه مذکور باید نسبت به تکمیل بند مربوط در تقاضانامه ثبت نامی اقدام کنند و نیازی به مراجعه به درگاه اینترنتی ایثار ندارند، در صورت تأیید نهایی توسط بنیاد شهید و امور ایثارگران، این متقاضیان در سهمیه خانواده شهدا گزینش می‌شوند.

سهمیه رزمندگان

1. حالت اول:  داوطلبین استفاده از سهمیه رزمندگان را دارند، باید به ارگان ذیربط مراجعه نموده و و فرم مخصوص استفاده از سهمیه را پر نمایند. شرایط این اقراد بر اساس ماده ی 1 و تبصره های چهارگانه ماده مذکور در آیین نامه های اجرایی قانون ایجاد تسهیلات برای ورود به دانشگاه و موسسات آموزش عالی از تاریخ 31 شهریور 1359 تا 31 شهریور 1367 حداقل 6 ماه متوالی یا متناوب داوطلبانه در مناطق عملیاتی جبهه های نبرد حق علیه باطل حضور داشتند، می باشد. همچنین ثبت نام این افراد با سهمیه رزمندگان منوط به تایید ارگان مورد نظر می باشد.
2. حالت دوم: سهمیه رزمندگان: آن دسته از کارکنان کادر ثابت، پیمانی و وظیفه نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران که علاوه بر میزان موظفی، از تاریخ ۳۱ شهریور ۵۹ تا ۳۱ شهریور ۶۷ حداقل ۶ ماه پیوسته و یا ۹ ماه ناپیوسته شرکت در عملیات به صورت داوطلبانه در خطوط مقدم حضور داشته‌اند، با تأیید بالاترین مقام مربوطه می‌توانند از مزایای این قانون استفاده کنند.این افراد نیز باید با مراجعه به سازمان‌های تابعه فرم مخصوص استفاده از سهمیه رزمندگان در آزمون را تکمیل کنند تا مورد تأیید نهایی قرار گیرد و در صورت تأیید نهایی توسط ارگان ذی‌ربط در سهمیه رزمندگان گزینش می‌شوند.

همسر و قرزدان رزمندگان با حداق 6 ماه سابقه حضور داوطلبانه در جبهه هام باید بند های مربوطه را تکمیل و علامت گذاری نمایندو کد ایثارگری دریافت شده از سازمان مربوطه را درج کنند تا در زمره ی دانش آموزان سهمیه ای قرار بگیرند.

سهمیه ایثارگران

سهیمه ایثارگری شامل حال افراد زیر می شود:

• جانبازان و رزمندگانی که 25 درصد و بالاتر همسر و فرزندان آنان
• جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسر و فرزندان آنان
• آزادگان و همسر و فرزندان آنان
• همسر و فرزندان شهدا و مفقودالاثر

این افراد نیز مانند رزمندگان باید در سایت ثبت نام کنند تا سهمیه خود را دریافت نمایند.

ضوابط سهمیه رزمندگان و ایثارگران

بر اساس قانون  25 درصد از ظرفیت تمامی رشته های دانشگاهی در هر کد رشته به محل به جانبازان 25 درصد و بالاتر و همسر و فرزندان آنان  اختصاص دارد. براساس ماده 90 قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه و ماده 70 قانون جامع خدمت رسانی به ایثار گران و اصلاحیات بعدی آند در ماده 47 اجرایی شده است.

همچنین بر اساس همین قوانین 5 درصد از ظرقیت هر کد رشته به جانبازان زیر 25 درصد، همسران و فرزندان آنان  و همچنین همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل شش ماه حضور در جبهه اختصاص دارد.

نحوه ی پذیرش و جذب دانش آموزان سهمیه ای

در صورتی که حد نصاب ظرفیت دانش آموزان 25 درصدی توسط متقاضیان مشمول تکمیل نشود. ظرفیت باقی مانده ابتدا به مشمولین سهمیه 5 درصدی ایثارگران که شرایط را داشته باشند تعلق می یابد. و اگر باز هم این ظرفیت خالی ماند، مابقی آن به متقاضیان سهمیه آزاد اختصاص پیدا می کند. بر اساس قوانین مذکور حدنصاب نمره ایثارگران (اعم از ایثارگران مشمول ظرفیت ۲۵ درصد و ۵ درصدی، ۷۰ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده در گزینش آزاد در هر کد رشته محل و حدنصاب نمره رزمندگان ۷۵ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده در گزینش آزاد در هر کد رشته محل است.

ظرفیت در کد رشته محل‌هایی به سهمیه‌های فوق تخصیص پیدا می کند که امکان گرد کردن ریاضی برای آن‌ها وجود داشته باشد.

این سهمیه‌ها بر اساس قوانین و مقررات اختصاص یافته و در صورت هرگونه تغییر در این سهمیه‌ها توسط مراجع ذیصلاح، ضوابط و مقررات اعمالی اطلاع رسانی خواهد شد.

متقاضیان سهمیه ایثارگران، علاوه بر سهمیه ایثارگران همانند سایر متقاضیان در سهمیه منطقه خود نیز گزینش می‌شوند و سهمیه مناطق آن‌ها نیز در کارنامه نتایج علمی درج می‌شود.

دفعات استفاده از سهمیه در کنکور

بر طبق قانون اساسی مصوب مجلس شورای اسلامی آن دسته از داوطلبانی که با استفاده از سهمیه های ایثارگری و جانبازی یکبار وارد دانشگاه می شوند، اعم از رشته های تحصیلی با آزمون و بدون آزمون تنها یکبار می توانند از سهمیه خود برای قبولی در دانشگاه استفاده نمایند. (برای قبولی های رزمنده از سال ۱۳۶۸ به بعد و برای پذیرفته شدگان سهمیه شاهد از سال ۱۳۷۶ به بعد)

بر اساس این قانون داوطلبین چه فارغ التحصیل  و چه دانشجوی انصرافی و یا حتی در رشته قبولی ثبت نام نکرده باشند، نیز نمی توانند محددا در هیچ دوره ای اعم از روزانه، شبانه، غیرانتفاعی، پیام نور، شهریه پرداز، پردیس خودگردان، مجازی، دانشگاه آزاد از سهمیه استفاده نمایند.

داوطلبان مشمول این ماده تحت هیچ عنوان حق استفاده مجدد از این سهمیه در تمامی دوره‌ها و دانشگاه آزاد اسلامی را ندارند.

همچنین بر اساس قانون آن دسته از داوطلبانی که  در سنوات قبلی با استفاده از سهمیه خود در ردیف پذیرفته شدگان با آزمون وبدون آزمون رشته های تحصیلی غیر روزانه (نوبت دوم، موسسات و دانشگاه های آموزش عالی غیر دولتی و غیر انتفاعی،شهریه پرداز، پردیس خودگردان، مجازی و) در صورت انصراف از رشته قبولی خود فقط یک بار، مجاز به استفاده مجدد از سهمیه‌های مربوط در این آزمون خواهند بود.

در واقع اگر متقاضی یک بار از سهمیه ایثارگران جهت ورود به دوره‌های غیر روزانه استفاده کرده باشد، صرفاً با انصراف از تحصیل می‌تواند جهت ورود به دوره‌های غیر روزانه یک بار دیگر استفاده کند.

اگر داوطلبی یک بار از سهمیه ایثارگران جهت ورود به دوره‌های روزانه از سال ۱۳۶۸ به بعد استفاده کرده باشد، دیگر حق استفاده از سهمیه در هیچ دوره‌ای و دانشگاه آزاد اسلامی را در آزمون سراسری ندارد.

متقاضیان استفاده از سهمیه رزمندگان (شخص رزمنده داوطلب بسیجی) و ایثارگران (همسر و فرزند رزمنده داوطلب بسیجی) سازمان بسیج مستضعفین، لازم است ضمن مراجعه به محل نگهداری پرونده جبهه (نواحی مقاومت بسیج سراسر کشور) کد پیگیری ۱۲ رقمی را دریافت کرده و آن را در فرم تقاضانامه اینترنتی آزمون درج کنند.

سهمیه بهیاران

طبق مصوبات جلسه ۱۴۰ ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۹۹ از سال ۱۴۰۰ سهمیه ویژه بهیاران به مدت ۵ سال به میزان ۵ درصد از ظرفیت هر یک از رشته محل‌های دوره روزانه مقطع کارشناسی پیوسته رشته پرستاری به بهیاران حائز شرایط اختصاص پیدا می کند. این افراد باید برخوردار از سلامت کامل جسمی و روانی باشند.

• دارا بودن گواهینامه اشتغال به خدمت، اعم از دولتی و یا غیردولتی به تأیید دفتر پرستاری محل خدمت
• دارا بودن حداقل سه سال سابقه خدمت اعم از دولتی و غیردولتی به عنوان «بهیار» در استان محل خدمت پس از دریافت مدرک دیپلم بهیاری به تأیید دفتر پرستاری محل ارائه خدمت از جمله این شرایط است.
• دارا بودن دیپلم بهیاری نظام قدیم آموزش متوسطه (چهارساله)
• دیپلم بهیاری نظام جدید آموزش متوسطه (سه ساله) به اضافه دریافت مدرک پیش دانشگاهی مورد تأیید وزارت آموزش و پرورش حداکثر تا تاریخ ۳۱ شهریور ۱۴۰۰
• کسب حدنصاب ۷۰ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده در گزینش آزاد

شرایط اجرای سهمیه بهیاران

استان بومی، استان محل خدمت (محل اشتغال) بهیار است و متقاضیان حق انتخاب کدرشته محل‌های ایجاد شده در استان‌های همجوار را ندارند. در صورت عدم رعایت این ضابطه در صورت قبولی، قبولی داوطلب لغو خواهد شد.

طول دوره تحصیل و نظام آموزشی مطابق آئین نامه آموزشی مقاطع کاردانی، کارشناسی پیوسته و کارشناسی ناپیوسته مصوب شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی است. پذیرفته شدگان این سهمیه مجاز به انتقال و جابجایی نیستند.

برنامه آموزشی مطابق برنامه آموزشی مقطع کارشناسی پیوسته پرستاری مصوب شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی است. درس‌هایی که دانشجو در دوره بهیاری گذرانده است در مقطع کارشناسی پیوسته، تطبیق واحد داده نمی‌شود و دانشجو ملزم است تمام دروس مقطع کارشناسی پیوسته را بگذراند.

متقاضیانی که با توجه به ضوابط اعلام شده علاقه‌مند به استفاده از سهمیه بهیاران در رشته پرستاری هستند، باید علاوه بر انتخاب یکی از سهمیه‌ها برحسب مورد، وضعیت خود را با علامت‌گذاری قسمت مربوط تعیین کرده و همچنین استان محل خدمت خود را (استان محل اشتغال به حرفه بهیاری) در تقاضانامه ثبت نام اینترنتی درج کنند. این افراد باید مدارک لازم را نیز تهیه کنند تا از اولویت اختصاص داده شده برای رشته مورد نظر استفاده کنند.

اعتراضات به سهمیه

در این جا برخی از بندهای اعتراضی سایر داوطلبین به سهمیه های مختلف را مشخص کرده ایم، این بندها در قالب نامه ای به رئیس مجلس ارائه شده و پیشنهادات خود را مطرح کرده اند.

۱. بر اساس آمار سازمان سنجش از کنکور سراسری سال ۹۸، شانس قبولی افراد مشمول سهمیه ۲۵ درصدی ایثارگران تا ۸ برابر نسبت به افراد مشمول سهمیه مناطق افزایش یافته است. این مسأله خصوصاً در مورد رشته‌های پرطرفدار و کم‌ظرفیتی مثل رشته پزشکی یا دانشگاه‌های برتر در سایر رشته‌ها، عادلانه به نظر نمی‌رسد.

۲. سهمیه ۲۵ درصدی ایثارگران تنها محدود به آزمون سراسری نیست، بلکه در آزمون‌های کارشناسی ارشد، دکتری و همچنین آزمون پرمتقاضی دستیاری رشته‌های پزشکی وجود دارد. به نظر می‌رسد فرزند ایثارگری که در رشته‌ای با استفاده از سهمیه قبول شده و مدرک کارشناسی یا دکتری عمومی رشته‌های پزشکی گرفته است، می‌تواند به کسب درآمد بپردازد و اختصاص دوباره سهمیه برای مقاطع تحصیلی بالاتر که رقابت هم سنگین‌تر می‌شود عادلانه نیست.

۳. سهمیه ۵ درصدی ایثارگران حتی به افرادی اختصاص یافته که پدرشان درصد جانبازی ناچیزی دارند یا فقط ۶ ماه حضور داوطلبانه در جنگ داشته و هیچگونه جانبازی ندارند. این مسأله وقتی پررنگ‌تر می‌شود که بر اساس صحبت دکتر خدایی، رییس سازمان سنجش، از سال ۹۷ بنا بر این شده که باقی‌مانده سهمیه ۲۵ درصد ابتدا به داوطلبان سهمیه ۵ درصد اختصاص یابد و سپس در صورت پر نشدن به سهمیه مناطق برسد. لازم به ذکر است بنا بر آمار، چیزی به مناطق نمی‌رسد. این مورد نیز عادلانه به نظر نمی‌آید.
۴. بر اساس مشاهدات، جانبازان عزیزی هستند که علیرغم میزان جانبازی بالای ۲۵ درصد، مشکلی از بابت جانبازی برای کسب درآمدشان پیش نیامده یا استخدام دولتی هستند. اختصاص سهمیه برای خانواده این قبیل عزیزان نیز در آزمون‌های علمی ورودی مقاطع مختلف آموزش عالی عادلانه به نظر نمی‌رسد.

حسن ختام و نتیجه گیری

همانطور که مشاهده می کنید ما سهمیه های اصلی را در کنکور سراسری توضیح دادیم. مشاهده می کنیم که همه ی دانش آموزان به نحوی از سهمیه های کنکور برخوردار هستند.انتخاب رشته درست می تواند کمک بسیاری به استفاده ی درست از سهمیه ها بکند. یکی از ابزارهایی که می تواند به شما در در انتخاب رشته درست با در نظر گرفتن سهمیه ها کمک کند استفاده از نرم افزار انتخاب رشته سراسری و آزاد می باشد که تمامی شرایط از جمله سهمیه های مناطق، ایثارگری، محروم و … را لحاظ می کند.