در این مقاله به بررسی رشته مهندسی راه آهن و بازار کار می پردازیم. در اوایل قرن ۱۹ راه آهن به صورت امروزی در معدن های انگلستان شکل گرفت. با تاسیس راه آهن احساس نیاز به افرادی که توانایی برخورد با موضوعات مربوط به راه آهن را داشته باشند ایجاد شد. با توسعه راه آهن و تبدیل شدن آن به یک نیروی عظیم اقتصادی، افراد بیشتری در این زمینه درگیر شدند.
امروزه با توجه به کاربرد های زیاد راه آهن در مسائلی مانند حمل و نقل بار، مسافر، مترو و … این رشته هم‌چنان در حال گسترش است. رشته مهندسی راه آهن نخسین بار در سال ۱۳۷۶ در دانشگاه علم و صنعت ایران ایجاد شد و در حال حاضر در دانشگاه های زیادی در کشور ارائه می شود.
معرفی رشته مهندسی راه آهن
بسیاری از داوطلبان رشته ریاضی به رشته های مهندسی علاقه مند هستند اما در گذشته افراد فقط رشته هایی مانند معماری، عمران، کامپیوتر و مکانیک مهندسی را برای تحصیل مناسب می‌دانستند. رشته مهندسی راه آهن یک رشته نسبتا تازه ای در ایران می باشد که با گسترش آن متخصصانی برای اداره آن پرورش داده شدند.
رشته مهندسی راه آهن رشته ای پیچیده می باشد که همه جوانب راه آهن مانند طراحی و تولید راه آهن، ایستگاه ها و بهره برداری و نگهداری سیستم های ریلی را بررسی می‌کند. مهندسی راه آهن یک رشته تخصصی در زمینه حمل و نقل است که گاهی آن را زیر مجموعه مهندسی عمران می‌دانند که خیلی صحیح نمی‌باشد. در واقع این رشته یک سیستم می‌باشد که برای عبور مفید قطارها برای حمل و نقل افراد و حمل و نقل تجهیزات طراحی شده است. افرادی که در رشته مهندسی راه آهن تحصیل می کنند مهارت طراحی مکانیکی و دانش سیستم های پیچیده را دارند که باعث می شود بتوانند طراحی سالن های قطار را نیز انجام دهند. مهندسان راه آهن معمولا در محل حاضر هستند و یا بر سیستم ریلی نظارت دارند و یا ظرفیت آن را کنترل می‌کنند.
مهارت های لازم برای رشته مهندسی راه آهن
رشته مهندسی راه آهن حجم کاری بالا و شرایط کاری دشواری دارد. از این‌رو افرادی که قصد تحصیل در این رشته را دارند باید بسیار سخت کوش و پر تلاش باشند تا بتوانند در مکان هایی مانند کوهستان، کویر و بیابان کار کنند. آن‌ها باید مهارت مکانیکی و الکتریکی عالی داشته باشند و بتوانند علاوه بر کار فردی به صورت گروهی نیز کار کنند.
از جمله وظایف مهندس راه آهن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قبل از شروع سفر هر قطار مهندسان راه آهن باید لوکوموتیوها را بازرسی کنند و اگر شرایط مکانیکی آن ها مساعد بود اجازه سفر را دهند.
- در حین سفر نیز سرعت قطار و موارد دیگر را با کمک دریچه و فشار هوا بررسی می‌کنند.
- آن ها انسداد ها و سینگال های هشدار دهنده را در طول مسیر شناسایی می‌کنند و با مسافران درباره تاخیر و توقف‌های غیر برنامه‌ریزی شده صحبت می‌کنند.
- مهندسان راه آهن درباره تاخیرها و خرابی‌ها گزارش کامل می دهند و باید اطمینان داشته باشند که کتابچه‌های راهنما به درستی در داخل کابین قرار گرفته باشند.
دروس رشته مهندسی راه آهن
دوره تحصیل مهندسی راه آهن ۴ سال است که معادل ۸ ترم تحصیلی می‌باشد و دانشجویان باید ۱۴۰ واحد درسی را بگذرانند که به صورت زیر می‌باشد:
- دروس عمومی: ۲۰ واحد
- دروس پایه: ۲۷ واحد
- دروس اصلی: ۴۵ واحد
- دروس تخصصی: ۴۲ واحد
- دروس اختیاری: ۶ واحد
دروس پایه رشته مهندسی راه آهن:
ریاضی عمومی 1و2، فیزیک 1و2، آزمایشگاه فیزیک 1و2، محاسبات عددی، آمار و احتمالات مهندسی، معادلات دیفرانسیل، برنامه نویسی کامپیوتر.
دروس اصلی رشته مهندسی راه آهن:
رسم فنی و نقشه کشی، نقشه برداری و عملیات، مصالح ساختمان و آزمایشگاه، تکنولوژی بتن و آزمایشگاه، استاتیک، مقاومت مصالح و آزمایشگاه، تحلیل سازه ها 1و2، سازه های بتن آرمه، سازه های فولادی، مکانیک خاک و آزمایشگاه، هیدرولوژی مهندسی، متره و برآورد پروژه، دینامیک، مبانی سیر و حرکت قطار، مقررات عمومی حرکت، مبانی ارتباطات و علائم الکتریکی، مبانی مهندسی برق و الکترونیک و آزمایشگاه.
دروس تخصصی رشته مهندسی راه آهن:
زیرسازی مسیر، طراحی مسیر، پروژه طراحی مسیر، ابنیه مسیر، روسازی راه آهن 1و2، آزمایشگاه روسازی راه آهن، ایستگاه راه آهن، بوژی و لوکوموتیو، نگهداری خطوط، ماشین های ریلی، نقشه برداری مسیر و عملیات، دستگاه خطوط،پل های راه آهن 1و2، پروژه پل های راه آهن، تونل سازی.
دروس اختیاری رشته مهندسی راه آهن:
بتن پیش تنیده، مهندسی ترابری، دینامیک حرکت قطار، بررسی فنی و اقتصادی انتخاب مسیر، مدیریت و اقتصاد حمل و نقل ریلی، سیستم های تخلیه و بارگیری ریلی، طراحی راه آهن سریع السیر، زبان تخصصی، شمع کوبی پل ها، پل های بتنی پیش تنیده و پروژه، برنامه ریزی حمل و نقل شهری، آب های زیر زمینی، مهندسی سیستم ها، مکانیک سنگ، روش های اجرایی سازه های خاص، آشنایی با نرم افزارهای مهندسی راه آهن، فتوگرامتری، هیدرولیک و آزمایشگاه، راه آهن شهری، اقتصاد مهندسی، تعرفه و بازرگانی راه آهن، ایمنی مسیر و حرکت، تحقیق در عملیات، راه آهن برقی.
دروس تخصصی گرایش های مختلف رشته مهندسی راه آهن
دروس اصلی و تخصصی گرایش حمل و نقل ریلی:
مبانی مهندسی برق، مبانی ارتباطات و علائم الکتریکی، مبانی زیرسازی و روسازی راه آهن، اقتصاد عمومی، استاتیک و مقاومت مصالح، اصول مدیریت و تئوری سازمان، طرح هندسی خط، اصول حسابداری و هزینه یابی، تئوری احتمالات و کاربرد آن، تحلیل سیستم ها، اصول شبیه سازی، آمار مهندسی، تحقیق در عملیات، ارزیابی کار و زمان، مهندسی فاکتورهای انسانی، نقشه کشی صنعتی، مقررات عمومی حرکت، طرح سیستم های اطلاعاتی و کنترل مدیریت، اقتصاد مهندسی، تعرفه و بازرگانی راه آهن، برنامه ریزی حمل و نقل، تئوری حرکت قطارها، تئوری رفتاری لکوموتیو و واگن، سیستم های تخلیه و بارگیری، طراحی ایستگاه ها و خطوط صنعتی، روش های برنامه ریزی حرکت قطارها، بررسی فنی و اقتصادی انتخاب مسیر.
دروس اصلی و تخصصی گرایش ماشین های ریلی:
مقاومت مصالح، طراحی اجزاء، مقررات عمومی حرکت، نقشه‌کشی صنعتی، کارگاه ماشین‌ابزار و ابزارسازی، ترمودینامیک، مبانی ارتباطات و علائم، مبانی مهندسی برق و الکترونیک، دینامیک، کارگاه جوشکاری و ورق‌کاری، مبانی زیرسازی و روسازی راه‌آهن، مبانی سیر و حرکت قطار، مبانی ماشین‌های الکتریکی، مکانیک سیالات، علم مواد و شناخت فلزات در راه‌آهن، انتقال حرارت، دینامیک حرکت قطارها، کنترل اتوماتیک، کارگاه تخصصی واگن، راه‌آهن برقی، طراحی سازه واگن و لکوموتیو، کارگاه تخصصی لکوموتیو، تکنولوژی ساخت و تعمیر وسایل نقلیه ریلی، طراحی بوژی، طراحی ترمزهای قطار، طراحی لکوموتیو، پروژه تخصصی، طراحی ماشین های ریلی.
دروس اصلی و تخصصی گرایش سازه های ریلی:
رسم فنی و نقشه کشی، مقاومت مصالح، مقررات عمومی حرکت، نقشه برداری و عملیات، مبانی سیر و حرکت قطار، مبانی ارتباطات و علائم، مصالح ساختمانی، دینامیک، تحلیل سازه ها، مکانیک خاک، مبانی مهندسی برق، طراحی مسیر، هیدرولوژی مهندسی، سازه فولادی، سازه های بتن آرمه، تونل سازی، زیرسازی مسیر، روسازی راه آهن، تکنولوژی بتن، نقشه برداری مسیر و عملیات، پل های راه آهن، ابنیه مسیر، ایستگاه راه آهن، متره و برآورد پروژه، نگهداری خطوط، ماشین های ریلی، دستگاه خطوط، بوژی و لکوموتیو، پروژه طراحی مسیر، پروژه پل های راه آهن.
گرایش های رشته مهندسی راه آهن
رشته مهندسی راه آهن در مقطع کارشناسی دارای ۳ گرایش مهندسی ماشین های ریلی، مهندسی سازه های ریلی و مهندسی حمل و نقل ریلی می‌باشد. در ادامه مقاله به شرح این گرایش ها می‌پردازیم.
گرایش مهندسی حمل و نقل ریلی:
از مهم‌ترین ابزارهای پیشرفت هر کشوری حمل و نقل ریلی می‌باشد. گرایش مهندسی حمل و نقل ریلی مشابه رشته مهندسی صنایع است و در ۱۲۰ واحد باهم مشترک هستند. در این گرایش افراد می‌آموزند که با کمک روش‌های جدید، مدل های ریاضی و سیستماتیک دربارۀ ترافیک خطوط برنامه‌ریزی کنند. مهندسان راه آهن در این گرایش برنامه‌ریزی و بهره‌برداری از تجهیزات حمل و نقل ریلی مانند: ایستگاه، خط،واگن و …. را به خوبی یاد می‌گیرند. مهندسان راه آهن بعد ازفارغ التحصیلی می‌توانند در مترو، راه آهن، شرکت های وابسته به راه آهن و در شرکت‌های مهندسی مشغول به کار شوند.
گرایش مهندسی ماشین های ریلی:
این گرایش مشابه رشته مهندسی مکانیک می‌باشد. در این گرایش طراحی و تولید لکوموتیوها، ماشین آلات ریلی، واگن، سیستم‌های ترمز و انتقال نیرو آموزش داده می‌شود. مهندسین راه آهن در این گرایش بعد از فارغ التحصیلی توانایی های لازم برای طراحی، تولید و تعمیر و نگه داری ناوگان های ریلی را کسب کرده‌اند و می‌توانند در مترو، راه آهن، بنیاد مستعضفان و جانبازان و … مشغول به کار شوند. ۵۱ واحد از رشته مهندسی ماشین های ریلی در مقطع کارشناسی با رشته مهندسی مکانیک گرایش طراحی جامدات مشترک می‌باشد.
گرایش مهندسی سازه های ریلی:
این گرایش با مهندسی عمران شباهت زیادی دارد. در این گرایش افراد می‌آموزند که چگونه نگاهی تخصصی برای شناسایی راه‌های مختلف راه آهن و سازه های ریلی داشته باشند. آن‌ها به مطالعۀ زیرسازی و روسازی راه آهن، سازه های فنی مثل دیوار، تونل و پل می‌پردازند. افراد بعد از اتمام تحصیل در این گرایش مهارت های لازم برای طراحی، نظارت و تعمیر و نگه داری مرتبط با سازه های ریلی را کسب کرده اند و می‌توانند در مترو، راه آهن، شرکت های وابسته به راه آهن و … مشغول به کار شوند.
گرایش های رشته مهندسی راه آهن در مقطع کارشناسی ارشد
گرایش های رشته مهندسی راه آهن در مقطع کارشناسی ارشد عبارتند از:
- مهندسی حمل و نقل ریلی
- مهندسی خطوط راه آهن
- مهندسی ماشین های ریلی
- مهندسی ایمنی در راه آهن
گرایش های رشته مهندسی راه آهن در مقطع دکتری
رشته مهندسی راه آهن تا مقطع دکتری امکان ادامه تحصیل دارد و گرایش های آن عبارتند از:
- مهندسی خطوط راه آهن
- مهندسی ماشین های ریلی
- مهندسی کنترل و علائم
بازار کار رشته مهندسی راه آهن
به دلیل گسترش مسیرهای ریلی، دولت به نیروهای متخصص در این زمینه نیازمند است. چون این رشته با مهندسی مکانیک و عمران وجه اشتراک دارد افراد می‌توانند در حوزه‌های مربوط به این مشاغل نیز فعالیت کنند. مهندسان راه آهنی که در قطارهای باری مشغول به کار هستند ممکن است ساعت‌های خیلی طولانی و نامنظم مشغول به کار باشند. اما در بخش‌های مسافری ممکن است شیفت‌های آن‌ها منظم‌تر باشد. برخی از آن‌ها نیز در خود شرکت راه آهن مشغول به کار هستند که ماشین های ریلی و موتور را در پارکینگ جا به جا می‌کنند.
در این حرفه شغل های مختلفی وجود دارد که هر کدام از آن ها با توجه به جایگاهی که دارند حقوق های متفاوتی را شامل می‌شوند. اما به طور کلی می‌توان گفت میانگین حقوق یک مهندس راه آهن ۴ میلیون تومان در ماه است.
تحصیل رشته مهندس راه آهن در خارج از کشور
رشته مهندسی راه آهن از رشته های مورد تقاضا در خارج از کشور به شمار می‌آید. حداقل مدرک مورد نیاز برای این شغل مدرک کارشناسی است. به همین دلیل اپلای در مقطع کارشناسی نخستین قدم برای تبدیل شدن یه یک مهندسی راه آهن می‌باشد. دانشجویانی که مدرک کارشناسی مهندسی عمران، مهندسی برق و الکترونیک را دارند برای کارشناسی ارشد می‌توانند مهندسی راه آهن را انتخاب کنند.
بالابودن نمرات در درس های فیزیک و ریاضی دبیرستان یکی از مهم ترین نکات برای کسانی است که می‌خواهند در مقطع کارشناسی مهندسی راه آهن پذیرش دریافت کنند. طبق تحقیقات، مهندسین راه آهن در انگلستان بالاترین حقوق را دارند.
درآمد و حقوق رشته مهندسی راه آهن در برخی کشور ها به صورت زیر است:
- انگلستان: ۴۴،۹۶۱ پوند
- کانادا: ۱۱۹،۱۷۸ دلار کانادا
- آمریکا: ۹۲،۹۹۷ دلار
- آلمان: ۳،۳۹۰ یورو
از بهترین دانشگاه های رشته مهندسی راه آهن در دنیا نیز می‌توان به دانشگاه های زیر اشاره کرد:
- دانشگاه کالیفرنیا برکلی
- دانشگاه ایلینوی در اربانا شمپین
- دانشگاه استنفورد
- دانشگاه تگزاس در آستین
- موسسه فناوری جورجیا
- دانشگاه پردو
- دانشگاه میشیگان – آن آربور موسسه فناوری ماساچوست
تیم مشاوره تحصیلی مهندس حاج کرم
در مقاله معرفی رشته مهندسی راه آهن سعی کردیم دید جامع و کاملی از این رشته را ارائه دهیم. اگر قبولی در کنکور و بهترین دانشگاه‌های کشور هدف شماست و می‌خواهید با ورود به دانشگاهی معتبر و انتخاب رشته‌ای مناسب آینده شغلی خود را به بهترین شکل بسازید، تیم مشاوره تحصیلی و برنامه ریزی آکو به مدیریت مهندس حاج کرم در کنار شما خواهد بود. ما به شما کمک می‌کنیم تا در مهم‌ترین سال زندگی‌تان، بهترین خود را اجرا کنید و عالی‌ترین نتیجه را بگیرید. شما می‌توانید برای ارتباط با برترین مشاوران کشور با شماره 02633408944 ارتباط برقرار کنید. تیم مشاوره تحصیلی مهندس حاج کرم اینجا حضور دارند تا پاسخگوی سوالات شما باشند. همچنین می‌توانید سوالات خود را در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.
دروس پایه مشترک بین گرایش های مختلف رشته مهندسی راه آهن کدام اند؟
فیزیک، معادلات دیفرانسیل، ریاضی، شیمی عمومی، ریاضی مهندسی، استاتیک، محاسبات عددی، برنامه سازی کامپیوتر.
