رشته مهندسی شیمی

در سال ۱۸۸۱ نخسین درس در رشته مهندسی شیمی توسط پروفسور نورتون در دانشگاه MIT و در دانشکده مکانیک تدریس شد. در آزمان صنعت شیمی در حال پیشرفت بود و ساخت و بهره برداری از فرآیند های شیمیایی باید توسط اشخاص ماهر صورت می گرفت. این امر باعث شد که به مدت طولانی برای طراحی واحد های شیمیایی از شیمی‌دانان و مهندسان فیزیک به صورت مشترک استفاده شود و برای هماهنگ کردن کار این دو گروه به حضور افرادی نیاز بود که از  فرآیند های شیمی و طراحی صنعتی مطلع و تجربه های آزمایشگاهی نیز داشته باشند. به همین دلیل رشته شیمی صنعتی یا صنایع شیمی شکل گرفت. با گذشت زمان احساس نیاز به افراد متخصص در این زمینه بیشتر شد به همین دلیل دوره هایی با نام شیمی مدرن در دانشگاه ها پایه گذاری شد و توسعه صنایع شیمی باعث تاسیس دانشکده شیمی به صورت مجزا شد و جدا از رشته های شیمی و مکانیک تدریس شد.

در سال ۱۳۱۴ دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه علم و صنعت ایران شروع به فعالیت کرد. دانشگاه علم و صنعت ایران در ابتدا مدرسه صنعتی ایران و آلمان نام داشت. در سال ۱۳۱۳ دانشگاه تهران تاسیس شد و این رشته یکی از رشته های ارائه شده در دانشکده فنی بود. در سال ۱۳۳۶ دانشگاه امیرکبیر تاسیس شد و در رشته مهندسی شیمی اقدام به پذیرش دانشجو کرد. اما در آن زمان برنامه های درسی دانشگاه ها با برنامه واقعی مهندسی شیمی بسیار متفاوت بود. بعد از این دو دانشگاه، دانشگاه شیراز و سپس دانشگاه صنعتی شریف در سال ۱۳۴۵ این رشته را راه اندازی کردند. با گذشت زمان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز برای مهندسی شیمی مطرح شد.

معرفی رشته مهندسی شیمی

در ادامه به معرفی رشته مهندسی شیمی می پردازیم. معمولا مردم درک درستی از این رشته ندارند زیرا تفاوت زیادی بین معنی ظاهری و باطنی آن وجود دارد. می‌توان گفت که یک مهندس شیمی پیش از آن که یک شیمی دان باشد یک مهندس است زیرا این رشته یکی از رشته های مهندسی است نه ازگرایش های رشته شیمی.

رشته مهندسی شیمی از رشته های پرطرفدار ریاضی فیزیک است‌. در مهندسی شیمی طراحی، ساخت و بهره برداری از فرآیند ها در کارخانه‌هایی که با صنایع شیمی مرتبط هستتد بررسی می شود‌‌. دامنه فعالیت‌های رشته مهندسی شیمی بسیار وسیع است و نمی‌توان در یک جمله آن را تعریف کرد. در واقع از اهداف اصلی این رشته استفاده از علم فیزیک و ریاضی برای تولید مواد و محصولات بهتر برای جهان امروز است. هدف از ایجاد این رشته تربیت مهندسان ماهری است که بتوانند صنایع شیمیایی را اداره کنند و از  آن‌ها بهره ببرند. مهندسان شیمی در تلاش‌اند که با استفاده از علم شیمی محصولات جدیدی بسازند. صنعت‌هایی مانند خودروسازی، پزشکی، هوافضا و … از محصولات این مهندسین استفاده می کنند.

مهارت های لازم برای رشته مهندسی شیمی

در ادامه به شرح مهارت های لازم برای رشته مهندسی شیمی می پردازیم. از مهم ترین نکات برای انتخاب این رشته علاقه کافی است. دانشجویان مهندسی شیمی در دروس ریاضی، شیمی و فیزیک باید مهارت بالایی داشته باشند‌. آن ها باید مهارت های تحلیلی،IT، مهارت های ارتباطی و مهارت حل مسئله داشته باشند.

تسلط داشتن بر علوم کامیپوتر، زبان انگلیسی و نرم افزار های کاربردی رشته مهندسی شیمی مانند PortableWinDrawChem ،ASPEN ON ،FLUENT و … ضروری است.

از وظایف آن ها می توان به نظارت و بررسی مراحل تولید فرآیند های فیزیک و شیمیایی، طراحی سیستم های مورد نیاز برای تولید محصولات شیمیایی و آزمایش محصولات برای اصلاح ایرادات آن ها اشاره کرد.

دروس رشته مهندسی شیمی

دوره تحصیل رشته مهندسی شیمی ۴ سال است که معادل ۸ ترم تحصیلی می باشد. دانشجویان باید در دوران تحصیل خود ۱۳۵ واحد درسی را بگذرانند که به صورت زیر می باشد:

• دروس عمومی: ۲۲ واحد
• دروس پایه: ۴۴ واحد
• دروس اصلی: ۵۸ واحد
• دروس تخصصی: ۱۴ واحد
• دروس انتخابی: ۶ واحد

دروس پایه رشته مهندسی شیمی: ریاضی 1، ریاضی 2، معادلات دیفرانسیل، ریاضیات مهندسی، محاسبات عددی، فیزیک 1، فیزیک 2، آزمایشگاه فیزیک 1، آزمایشگاه فیزیک 2، شیمی عمومی مهندسی شیمی، آزمایشگاه شیمی عمومی، شیمی آلی مهندسی شیمی، آزمایشگاه شیمی آلی مهندسی شیمی، شیمی تجزیه، آزمایشگاه شیمی تجزیه، کارگاه عمومی، نقشه کشی صنعتی، برنامه نویسی کامپیوتر، استاتیک و مقاومت مصالح، کارگاه نرم افزار مهندسی.

دروس اصلی رشته مهندسی شیمی: آشنایی بامهندسی، موازنه انرژی ومواد، ترمودینامیک مهندسی شیمی 1، ترمودینامیک مهندسی شیمی 2، شیمی فیزیک مهندسی شیمی، سیالات 1، مکانیک سیالات 2، آزمایشگاه مکانیک سیالات، انتقال حرارت 1، انتقال حرارت 2، آزمایشگاه انتقال حرارت، انتقال جرم، عملیات واحد1، عملیات واحد2، آزمایشگاه عملیات واحد، کنترل فرآیندهای 1، کنترل فرآیندهای 2، آزمایشگاه کنترل فرآیندها، آزمایشگاه شیمی فیزیک، سینتیک و طرح راکتور، کاربرد ریاضیات درمهندسی شیمی، کارگاه نرم افزارمهندسی شیمی، طرح و اقتصادکارخانه، پروژه، کارآموزی(یک دوره دوماهه).

دروس تخصصی رشته مهندسی شیمی: فرآیندهای پالایش نفت، فرآیندهای گاز، فرآیندهای پتروشیمی، فرآیندهای مواد معدنی، فرآیندهای پلیمری، زیست فناوری، فرآیندهای نو در مهندسی شیمی.

دروس انتخابی مهندسی شیمی: تعیین مشخصات و انتخاب دستگاه ها، روش های اندازه گیری کمیت‌های مهندسی، خواص مواد و خوردگی، ایمنی در صنایع شیمیایی، مدیریت صنعتی، فناوری پودر، مهندسی محیط زیست، سیستم های انرژی، مبانی کارآفرینی.

گرایش های رشته مهندسی شیمی

در ادامه به شرح گرایش های رشته مهندسی شیمی می پردازیم. در ابتدای ورود به مقطع کارشناسی گرایش خاصی وجود ندارد اما دانشجویان می توانند با توجه به استعداد و توانایی های خود بعد از گذراندن ۲ سال از مقطع کارشناسی در یکی از گرایش های کارشناسی این رشته ادامه تحصیل دهند. این رشته در مقطع کارشناسی داری ۸ گرایش است که عبارتند از:

گرایش صنایع پتروشیمی، گرایش صنایع گاز، گرایش پالایش و شیمیایی سلولزی، گرایش صنایع پلیمر، گرایش صنایع شیمایی معدنی، گرایش طراحی فرآیند های صنعت نفت، گرایش صنایع غذایی، گرایش بهره برداری.

گرایش های مهندسی شیمی

در ادامه به شرح گرایش های مهندسی شیمی می پردازیم.

گرایش صنایع پتروشیمی: صنایع پتروشیمی یک صنعت جدید می‌باشد که بعد از کشف نفت باعث تولید مواد شیمیایی گوناگون شده است. دانشجویان در این گرایش درباره نحوه تبدیل فرآورده های نفتی به فرآورده‌های غیرنفتی مطالعه می کنند. این گرایش در ایران اهمیت بسیار بالایی دارد.

گرایش صنایع گاز: دانشجویان در این گرایش با همه فرآیندهای تبدیل گاز طبیعی به گاز مصرفی آشنا می شوند. از جمله کار های آن ها می‌توان به شیرین کردن گاز، تشخیص قطر لوله گاز، نحوه انتقال گاز و … اشاره کرد.

گرایش پالایش و شیمیایی سلولوزی: دانشجویان در این گرایش با روش طراحی دستگاه های جدا کننده مایعات از مایعات، مایعات از گازها و برج های تقطیر آشنایی پیدا می کنند. در واقع در این گرایش نفت خام به فرآورده نفتی تبدیل می‌شود.

گرایش صنایع پلیمر: دانشجویان در این گرایش نحوه تبدیل پلیمرهای خام به پلیمرهای صنعتی را مطاله می کنند و با روش ساخت پلیمر های مصنوعی مانند: کابل ها، لاستیک و پلاستیک نیز آشنا می‌شوند.

گرایش صنایع شیمیایی معدنی: دانشجویان در این گرایش نحوه تبدیل مواد شیمیایی استخراج شده از معدن به فرآورده های شیمیایی معدنی مانند سیمان، گچ، کاشی و … را مطاله می‌کنند.

گرایش طراحی فرآیندهای صنعت نفت: دانشجویان در این گرایش درس های تخصصی و اختیاری مربوط به مباحث صنایع نفت را مطالعه می کنند.

گرایش صنایع غذایی: دانشجویان در این گرایش توانایی های لازم را برای تبدیل مواد غذایی به محصولات غذایی کامل‌تر و بهتر را می‌آموزنند.

گرایش بهره برداری: این گرایش را می‌توان یک رشته مستقل در مهندسی شیمی به حساب آورد. دانشجویان در این گرایش مباحثی مانند حفاری، اکتشاف نفت، مخزن های هیدروکربنی و … را مطاله می‌کنند.

گرایش های رشته مهندسی شیمی در مقطع کارشناسی ارشد

گرایش های رشته مهندسی نفت در مقطع کارشناسی ارشد 14 مورد است که عبارتند از:

ترموسینتیک و کاتالیست، فرآیندهای جداسازی، طراحی فرآیند، مدلسازی-شبیه سازی و کنترل، محیط زیست، فرآوری و انتقال گاز، صنایع پتروشیمی، صنایع غذایی، صنایع شیمیایی معدنی، نانوفناوری، پلیمر، پدیده های انتقال، زیست پزشکی، مهندسی انرژی.

در حال حاضر امکان ادامه تحصیل رشته مهندسی شیمی تا مقطع دکتری وجود دارد.

کارنامه قبولی رشته مهندسی شیمی

کارنامه قبولی رشته مهندسی شیمی در هر یک از دانشگاه‌ها متفاوت است. جدول زیر نمونه کارنامه های قبولی این رشته در سال 99 است. با مشاهده این جدول می توانید به طور حدودی تخمین بزنید که در کدام دانشگاه ها می‌توانید قبول شوید.

بازار کار رشته مهندسی شیمی

یکی از دغدغه های اصلی فارغ التحصیلان پیدا کردن یک شغل مناسب و مرتبط با رشته تحصیلی  می‌باشد‌. دانشجویان این رشته اگر در دوره تحصیلی خود توانایی های لازم را کسب کنند می توانند مرتبط با رشته خود کار مناسب پیدا کنند. زیرا رشته مهندسی شیمی بازار کار خوبی دارد و کارخانه های صنایع غذایی و صنایع دارویی در حال پیشرفت هستند.

فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند در شرکت های تولید کننده مواد شیمیایی مانند داروسازی، کالاهای مصرفی، پلاستیک و … مشغول به کار شوند.

آن ها می توانند در صنایع تصفیه آب، صنایع بازیافت فلزات و عنصر های ارزشمند، صنایع تولید رنگ و رزین، صنایع گاز و نفت و پتروشیمی، شرکت های پالایش نفت و … فعالیت کنند. درآمد رشته مهندسی شیمی به عوامل مختلفی مانند سابقه کاری، تحصیلات، محیط کار و سمت کاری بستگی دارد. مهندسانی که در بخش های دولتی مشغول به کار هستند، طبق قانون کار حقوق دریافت خواهند کرد‌. اما مهندسان شیمی که به ماموریت خارج از شهر می‎‌روند به دلیل سختی کار حقوق بیشتری دریافت می کنند. در شرکت‌های خصوصی نیز هر شرکت با توجه به توان مالی خود حقوق تعیین می کنند. میانگین حقوق مهندسان شیمی در شرکت های خصوصی حدود ۸ میلیون تومان در ماه است.

تحصیل رشته مهندسی شیمی در خارج از کشور

در ادامه به شرح تحصیل رشته مهندسی شیمی در خارج از کشور می پردازیم. این رشته در اکثر کشورها بازار کار و آینده شغلی مناسبی دارد. مهندسین این رشته می‌توانند در زمینه های مهندسی جذب، تحقیقات شیمی، مهندسی پلاستیک، مهندسی اکسیداسیون، مهندسی فرآیند و … مشغول به کار شوند.

داشتن حداقل مدرک لیسانس در یکی از گرایش های شیمی برای شروع کار الزامی است. فارغ التحصیلانی که تجربه کاری ندارند باید دوره کارآموزی را پشت سر بگذرانند. افراد با داشتن مدرک کارشناسی ارشد و دکتری شانس بیشتری برای یافتن کار دارند. در گام بعدی فرد متقاضی باید ویزا و مجوز کار در کشور مقصد بگیرد. در بسیاری از کشورها این رشته به زبان همان کشور تدریس می شود.

مثلا زبان تدریس در آلمان، آلمانی است بنابراین داشتن حداقل مدرک زبان آلمانی B2 برای اپلای در دانشگاه های این کشور ضروری است.

از بهترین دانشگاه های این رشته در دنیا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دانشگاه ماساچوست
• دانشگاه استنفورد
• دانشگاه کمبریج
• دانشگاه کالیفرنیا

درآمد رشته مهندسی شیمی در کشور های مختلف متفاوت است. به طور مثال در آمریکا درآمد سالانه مهندسی شیمی ۱۱۴،۵۰۰ دلار، در آلمان ۹۴۰۰۰ دلار و در استرالیا ۹۰۵۰۰ دلار می باشد.

تیم مشاوره تحصیلی مهندس حاج کرم

در مقاله معرفی رشته مهندسی شیمی سعی کردیم دید جامع و کاملی از این رشته را ارائه دهیم. اگر قبولی در کنکور و بهترین دانشگاه‌های کشور هدف شماست و می‌خواهید با ورود به دانشگاهی معتبر و انتخاب رشته‌ای مناسب آینده شغلی خود را به بهترین شکل بسازید، تیم مشاوره تحصیلی و برنامه ریزی آکو به مدیریت مهندس حاج کرم در کنار شما خواهد بود. ما به شما کمک می‌کنیم تا در مهم‌ترین سال زندگی‌تان، بهترین خود را اجرا کنید و عالی‌ترین نتیجه را بگیرید. شما می‌توانید برای ارتباط با برترین مشاوران کشور با شماره 02633408944 ارتباط برقرار کنید. تیم مشاوره تحصیلی مهندس حاج کرم اینجا حضور دارند تا پاسخگوی سوالات شما باشند. همچنین می‌توانید سوالات خود را در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.